ภาษีเงินได้ สามีภรรยา

เวลาไปบรรยายไม่ว่าเรื่องภาษี เกษียณ หรืออะไรก็ตาม เรื่องหนึ่งที่ผู้ฟังให้ความสนใจกันมาก ก็คือ เรื่องการเงินของสามีภรรยา ไม่ว่าจะเป็นเรื่องข้อดีข้อเสียของการจดทะเบียนสมรส หรือเรื่องการวางแผนภาษี

หากพูดถึงเรื่องภาษีสามี ภรรยา ก็คงต้องอ้างคำวินิจฉัยที่ 17/2555 ของศาลรัฐธรรมนูญ ที่ว่า

“มาตรา 57 ตรี และมาตรา 57 เบญจ แห่งประมวลรัษฎากรขัดหรือแย้งต่อมาตรา 30 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย บทบัญญัติดังกล่าวจึงเป็นอันใช้บังคับมิได้ตามมาตรา 6 ของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย”

คำวินิจฉัยดังกล่าวทำให้กรมสรรพากรต้องมีการบัญญัติเกี่ยวกับการเสียภาษีเงินได้ของสามีและภริยาขึ้นใหม่ตามมาตรา 57 ฉ แห่งประมวลรัษฎากร ดังนี้

มาตรา 57 ฉ

ในการเก็บภาษีเงินได้จากสามีและภริยานั้น ให้สามีและภริยาต่างฝ่ายต่างมีหน้าที่ยื่นรายการเกี่ยวกับเงินได้พึงประเมินที่ตนได้รับในระหว่างปีภาษีที่ล่วงมาแล้วตามมาตรา 56

ในกรณีที่เงินได้พึงประเมินไม่อาจแยกได้อย่างชัดแจ้งว่าเป็นของสามีหรือภริยาแต่ละฝ่ายจำนวนเท่าใด ให้ถือเป็นเงินได้พึงประเมินของสามีและภริยาฝ่ายละกึ่งหนึ่ง เว้นแต่เงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (8) สามีและภริยาจะแบ่งเงินได้พึงประเมินเป็นของแต่ละฝ่ายตามส่วนที่ตกลงกันก็ได้ แต่รวมกันต้องไม่น้อยกว่าเงินได้พึงประเมินที่ได้รับ ถ้าตกลงกันไม่ได้ ให้ถือเป็นเงินได้พึงประเมินของสามีและภริยาฝ่ายละกึ่งหนึ่ง

สามีและภริยาจะตกลงยื่นรายการและเสียภาษีรวมกัน โดยให้ถือเอาเงินได้พึงประเมินของตนเป็นเงินได้ของสามีหรือภริยาอีกฝ่ายหนึ่งก็ได้ หรือจะแยกยื่นรายการและเสียภาษีเฉพาะส่วนที่เป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (1) โดยมิให้ถือเอาเป็นเงินได้ของอีกฝ่ายหนึ่งก็ได้ แต่ถ้ามีภาษีค้างชำระสามีและภริยาต้องร่วมรับผิดในการเสียภาษีที่ค้างชำระนั้น

เมื่อได้เลือกยื่นรายการตามวรรคสองและวรรคสามในปีภาษีใดแล้ว ให้ถือว่าเป็นวิธีการยื่นรายการสำหรับปีภาษีนั้นตลอดไป เว้นแต่อธิบดีจะอนุมัติให้เปลี่ยนแปลงวิธีการเลือกยื่นรายการดังกล่าว

ข้อสังเกตจาก มาตรา 57 ฉ เฉพาะวรรค 2 แสดงว่ากรมสรรพากรให้ความสำคัญกับความชัดแจ้งของเงินได้ ว่าใครเป็นผู้มีเงินได้ คนนั้นมีหน้าที่เสียภาษี ดังนั้น ถ้าสามีมีเงินได้จากเงินเดือน 1 ล้านบาท ภริยามีเงินได้จากค่านายหน้า 1.5 ล้านบาท สามีก็มีหน้าที่ยื่นรายการเงินได้ 1 ล้านบาท ภริยามีหน้าที่ยื่นรายการเงินได้ 1.5 ล้านบาท

กรณีนี้อาจมีผู้สงสัย เช่น สามี ภริยา มีบ้านที่เป็นสินสมรส คือ ได้มาหลังจากแต่งงาน ภริยานำไปให้คนอื่นเช่า ค่าเช่าจะเป็นเงินได้ของใคร สามีภริยาคนละครี่ง หรือของภริยาคนเดียว คำตอบ คือ ของภริยาคนเดียว เนื่องจากภริยาเป็นผู้มีเงินได้ กรมสรรพากรจะดูว่าผู้มีเงินได้คือใคร ไม่สนใจแหล่งเงินได้ว่ามาจากไหน ดังนั้น กรณีนี้ ภริยามีหน้าที่เสียภาษี

ส่วนความหมายของประโยคที่ว่า ในกรณีที่เงินได้พึงประเมินไม่อาจแยกได้อย่างชัดแจ้งว่าเป็นของสามีหรือภริยาแต่ละฝ่ายจำนวนเท่าใด ให้ถือเป็นเงินได้พึงประเมินของสามีและภริยาฝ่ายละกึ่งหนึ่ง เว้นแต่เงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (8) หมายความว่า เงินได้พึงประเมินที่ไม่อาจแยกได้ว่าเป็นของสามีหรือภริยาแต่ละฝ่าย จำนวนเท่าใด ถ้าเป็นเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (2) (3) (4) (5) (6) (7) แห่งประมวลรัษฎากร ให้แบ่งเงินได้พึงประเมินเป็นของสามีและภริยาฝ่ายละกึ่งหนึ่ง คือคนละ 50% จะกำหนดเป็นสัดส่วนอื่น เช่น สามี 20% ภริยา 80% ไม่ได้

ยกเว้นเฉพาะเงินได้พึงประเมินตามมาตรา 40 (8) แห่งประมวลรัษฎากร จะเลือกแบ่งเป็นของแต่ละฝ่ายตามส่วนที่ตกลงกันก็ได้ แต่รวมกันต้องไม่น้อยกว่าเงินได้พึงประเมินที่ได้รับ ถ้าตกลงกันไม่ได้ให้แบ่งเป็นของสามีและภริยาฝ่ายละกึ่งหนึ่ง

กรณีนี้ก็เช่นกันว่า ถามว่าจะต้องแสดงหลักฐานให้กรมสรรพากรดูมั๊ยว่า สามี ภริยาตกลงแบ่งกันในอัตรา สามี 20% ภริยา 80% คำตอบคือ ไม่ต้องครับ และถามว่า ถ้าปีนี้กำหนดตกลงแบ่งกันในอัตรา สามี 20% ภริยา 80% ปีหน้าจะขอเปลี่ยนสัดส่วนเป็นอย่างอื่น เช่น สามี 60% ภริยา 40% ได้หรือไม่ คำตอบคือ ได้ครับ เพราะมาตรา 57 ฉ กำหนดสำหรับปีภาษีนั้นๆ เท่านั้น แต่หากตกลงสัดส่วนกันไม่ได้ ก็แบ่งครึ่งครับ

แต่เนื่องจากเงินได้มาตรา 40(8) เป็นเงินได้ที่ต้องยื่นเสียภาษีครึ่งปี (เงินได้พึงประเมิน 4 ประเภท ตามมาตรา 40 (5)(6)(7) หรือ (8) แห่งประมวลรัษฎากร ต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษีเงินได้บุคคลธรรมดาครึ่งปี ภ.ง.ด.94 ดังนั้น หากตอนยื่น ภ.ง.ด.94 ยื่นสัดส่วนเงินได้มาตรา 40(8) สามี 20% ภริยา 80% ตอนยื่น ภ.ง.ด. 90 ปลายปี ก็ต้องยื่นสัดส่วน สามี 20% ภริยา 80% เปลี่ยนสัดส่วนไม่ได้ เพราะอยู่ในปีภาษีเดียวกัน ถ้าอยากจะเปลี่ยน จะต้องได้รับอนุมัติจากอธิบดีกรมสรรพากรก่อนครับ